SOCIALE LEERDOELEN: zijn gericht op het zich leren inleven in anderen om zodoende te kunnen communiceren over en reflecteren op het eigen product en proces (en het product en proces van andere leerlingen en/of professionele kunstenaars). Leerlingen leren daardoor begrip en inzicht ontwikkelen in de mening, visie en gevoelens van anderen door te leren over kunst in dialoog met anderen. Dat is belangrijk voor het ontwikkelen van sociale en empathische vermogens. Leerlingen leren hierdoor eveneens de eigen mening, visie en gevoelens te verbaliseren.
EMPATHISCHE VAARDIGHEDEN. Wanneer u een sociaal(emotioneel) leerdoel nastreeft (begrijpen, spiegelen, compassie etc.) dan kunt u een leeractiviteit (dat is een werkwoord waarmee een leerhandeling beschreven is) selecteren uit deze reeks van empathische vaardigheden en vervolgens kunt u een werkvorm kiezen die aansluit qua niveau bij deze sociale leeractiviteit. Reeks van empathische vaardigheden
WERKVORMEN:
- Welk beeld weg, kan op meerdere niveaus (gericht op begrijpen, toepassen, analyseren of evalueren) in de les gehanteerd worden. Leerlingen leren daardoor goed en nauwkeurig observeren/kunst analyseren. Op deze werkvorm zijn allerlei varianten te bedenken:
- Beeld rummikub is een werkvorm om leerlingen begrippen voor kunst analyseren te leren onthouden en begrijpen. In het modernisme ontstonden vele stromingen naast elkaar. Van belang bij het ontleden van deze stromingen is een goede beeldanalyse. In de opdracht gaan leerlingen zeer actief aan de slag met het analyseren van de verschillende schilderijen op verschillende vormgevingsaspecten.
- Observerend leren. Door observerend leren leren leerlingen heel nauwkeurig waarnemen wat bepaalde houdingen, mimiek, attributen en kleding tonen (door zich in te leven in de afgebeelde personen). Zo leren zij eveneens kunst te analyseren. Observerend leren vindt plaats via hardop denken en reflecteren op de strategie bij het kunst analyseren van klasgenoten. Dit voorbeeld gaat over kunst en interculturaliteit in de negentiende eeuw (romantiek en realisme).
- JIGSAW – Werkvorm gericht op het bevorderen van hogereorde denkvaardigheden (in kunst analyseren). Hogereorde denkvaardigheden – zoals analyseren, kunst analyseren en evalueren – zijn belangrijk bij de kunsttheorie om te leren. Een werkvorm die deze hogereorde denkvaardigheden kan bevorderen is de jigsaw massacultuur en/of jigsaw_massacultuur_muziek , waarbij iedere leerling in twee soorten expertise-groepen ingedeeld wordt: de projectgroep en de expertgroep, afwisselend werken zij in de ene les in hun projectgroep en in de andere les in hun expertgroep. Achtergronden over de Jigsaw als werkvorm zijn te vinden via https://www.jigsaw.org/index.html en op deze website (het word document bevat nog meer uitleg).
- de opdracht ‘painting the spaces in between people’ naar aanleiding van het werk van Marlene Dumas, is gericht op het bevorderen van empathisch vermogen, verbeeldingsvermogen, onderscheidend vermogen door kunst analyseren en kritisch en creatief (divergent) denken.
- in dit lesvoorbeeld ‘wat kunst kan doen’ (NL) en ‘what art can do’ (ENG) dialogisch leren aan de hand van essentiële vragen om zo de esthetische en ethische waarde van kunst voor de maatschappij te bespreken en leerlingen meer bewust te laten worden van culturele identiteit en diversiteit.
- Filmdomino massacultuur. Film bevat veel verschillende onderdelen waarop je een film kunt analyseren. Via deze werkvorm (domino) gaan leerlingen actief aan de slag met het analyseren van filmshots op de aspecten: camerastandpunt, kadrering en belichting. Vanuit deze analyse kunnen leerlingen komen tot (verschillende) betekenissen / symbolische lagen van deze filmaspecten.
- Voorstelling met duidelijk doel Door middel van een kleine theatertour wil Mevrouw Maas de consumptiemaatschappij kritisch onder de loep nemen. Ze heeft genoeg van iedereen die almaar wil consumeren en de mooiste horloges en schoenen wil hebben. Ze denkt dat wanneer ze een theatervoorstelling organiseert waarbij de consumptiemaatschappij onder de loep genomen wordt, mensen wellicht anders gaan denken over de consumptiemaatschappij waarin zij leven en/of zich daar in elk geval van bewust zijn. Ze vraagt de klas om daar in groepjes van 3 een theaterproductie voor te schrijven.
- Het Bernini / Barok Mysterie. In deze opdracht gaan leerlingen op zoek naar het Bernini / Barok Mysterie. Welke werken heeft Bernini zoal gemaakt? Wat is zo typerend aan het werk van Bernini? En waarom was de Barok zo populair in Rome? Al deze vragen komen aan de orde. Voor deze opdracht is gebruik gemaakt van het beroemde boek “Het Bernini Mysterie” van Dan Brown.
- Differentiëren: Researchcards en/of taakrotatie. Docenten kunnen verschillende soorten leertaken ontwerpen en deze afstemmen op verschillen tussen leerlingen. Daarbij kunnen researchcards met verschillende soorten leertaken ingezet worden. Leerlingen kunnen verschillende researchcards uitwerken in een door henzelf gekozen volgorde of kunnen inzichten uit researchcards delen met anderen.
LITERATUUR & ONDERZOEK OVER KUNST ANALYSEREN
- ALEXANDER, R. (2010). Dialogic teaching essentials. Cambridge: Cambridge.